İnternette dolaşan en yaygın ‘şehir efsanelerinden’ biri de “Arabama jet yakıtı koysam uçar mı?” sorusudur. Bu sorunun arkasındaki bilimi ve gerçeği sizler için analiz ettik ve bilimde gerçekliği var mı? Sorularına cevap verdik.
Cevap, arabanızın motor tipine göre değişir; ancak en başta söyleyelim: Hayır, arabanız bir jete dönüşmeyecek, tam tersine, muhtemelen motor veriminiz düşecektir.
Jet Yakıtı Tam Olarak Nedir?
Bu soruyu cevaplamak için önce jet yakıtının (Jet A-1 veya RP-1) ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Adı “jet” olsa da, bu yakıt aslında hepimizin “gaz yağı” (Kerosene veya Parafin Yağı) olarak bildiği bir yakıt türüdür.
Geçmişte ısıtma ve aydınlatma için dedelerinizin kullandığı gaz yağı, günümüzde jet motorlu yolcu ve kargo uçaklarında kullanılmaya devam ediyor.
Senaryo 1: Jet Yakıtı (Gaz Yağı) Benzinli Arabaya Konulursa Ne Olur?
Cevabı: Arabanız Çalışmaz. (Denemeyin)
- Sebep: Benzinli motorlar, yakıtı bujilerle ateşlemek için tasarlanmıştır ve “oktan” (octane) değerine ihtiyaç duyar. Jet yakıtı (gaz yağı) ise bir “oktan” derecesine sahip değildir, daha çok dizele yakındır. Ondan dolayıda aracınız çalışmayacaktır ve sonrasında saniyede cebinizdeki paranızdan da olursunuz. Teknik olarak ise motorunuz bu yakıtı ateşleyemez, boğulur ve çalışmaz.
Senaryo 2: Jet Yakıtı (Gaz Yağı) Dizel Arabaya Konulursa Ne Olur?
İşte asıl ilginç nokta burası. Videomuzda da bahsettiğimiz gibi, uzmanların (örneğin uzay mekiği motorları üzerine çalışan Martin Sanchez) belirttiği üzere, jet yakıtı (gaz yağı) aslında mazotun (dizel) yakın bir akrabasıdır.
Bu durumda arabanız büyük ihtimalle çalışacaktır. Fakat denemenizi önermiyoruz.
Peki, araba daha mı hızlı gider? Hayır, tam tersi. Jet yakıtı, benzinden çok daha kötü bir performans sergiler ve arabanızın daha hızlı gitmesini sağlamaz. İsmi ne kadar Jet yakıtı olmuş olsada bu durum tam tersini yaşatacaktır.
Jet yakıtının (RP-1) dizel motorda neden verimsiz olacağının 3 teknik nedeni vardır:
- Zor Çalışma: Jet yakıtının “uçuculuğu” az, “akışkanlığı” yüksektir. Bu, özellikle soğuk havalarda motorunuzun mazota göre çok daha zor çalışmasına neden olur.
- Verim Kaybı: Jet yakıtı, dizel yakıta göre daha az “yağlayıcıdır” (lubricity). Bu, motorunuzun ve enjektörlerinizin zamanla aşınmasına ve performansının (veriminin) ciddi şekilde düşmesine neden olur.
- Depolama İmkansızlığı: Gerçek jet yakıtı, donmasını engellemek için -57°C’nin altında muhafaza edilmelidir. Bu, standart bir arabada imkansızdır.
Efsanenin Doğuşu: 1001 km/s Yapan “Roket Araba”
Peki bu “jet yakıtıyla hız rekoru” efsanesi nereden geliyor? Muhtemelen 1970 yılında kırılan bir kara hız rekorundan gelemektedir.
Videonun başında sorduğumuz sorunun cevabı: 1970 yılında, roket motoruyla donatılmış “Blue Flame” adlı otomobil, Utah’taki Bonneville Tuz Çöllerinde 1001.67 km/h hıza ulaşarak rekor kırdı.
Ancak bizim notumuz şudur: Bu araba, deposuna gaz yağı koyulmuş bir araba olsa bile. Bu, gerçek bir roket motorunasahip bir araçtı ve jet yakıtı değil, çok daha karmaşık olan “Sıvı Doğal Gaz ve Hidrojen Peroksit” kullanıyordu.
Jet yakıtı (gaz yağı) bir “süper yakıt” değildir. Arabanızın deposuna koymak, özellikle dizel ise çalışmasına neden olabilir, ancak size hız veya güç kazandırmaz, tam tersine motor veriminizi düşürür. Sonrasında da otomobilinizin bozulmasına neden olacaktır.
